'Thảm họa' ẩm thực trên mạng

Nhiều chủ kênh mạng xã hội đang đăng tải video chế biến những món ăn kỳ quái như trà sữa hành lá, kem trộn mắm tôm, và cà phê trứng bắc thảo, dẫn đến việc người Việt và quốc tế hiểu sai về ẩm thực truyền thống phong phú của Việt Nam. Trong vài năm gần đây, sự sáng tạo trong ẩm thực đã bị ảnh hưởng tiêu cực bởi những nội dung lạ lùng trên mạng, với mục tiêu thu hút lượt xem mà nhiều người bất chấp vệ sinh an toàn thực phẩm và làm biến tấu các món ăn đặc trưng của dân tộc thiểu số.

Một TikToker đã trải nghiệm và bình luận sôi nổi về các món ăn kỳ lạ, thu hút sự chú ý của người xem. Trong đó, món cá nhảy của dân tộc Thái bị hiểu lầm, còn món trà sữa hành lá xuất hiện tại một quán trà sữa ở TPHCM hồi tháng 4 có giá 49 nghìn đồng, bao gồm trà sữa, trân châu, thạch phô mai, củ năng, thạch và hành lá. Người thử thách có thể cho hành lá vào trà sữa như trong video quán đăng tải. Năm 2022, TikToker L.S đã tạo trend ăn kem với bún bò, thu hút hơn 25 nghìn lượt tương tác, nhưng bị nhiều người phê phán vì không tốt cho sức khỏe. Trên kênh Sa Pa TV, một nhóm thanh niên cũng gây tranh cãi khi bắt cá dưới ao để làm món cá nhảy.

Họ trộn rau sống, gia vị, mù tạt, nước cốt chanh và thả cá sống vào chậu, gọi món này là cá nhảy. Một số thanh niên cầm cá to cắn, cho rằng đây là món ăn truyền thống của người Thái, nhưng thực tế món này đã bị biến tướng. Người Thái thường chọn cá nhỏ, sạch, thả vào chậu 1-2 ngày để loại bỏ bùn, sau đó rửa sạch và chuẩn bị nước chấm với các loại lá gia vị. Sáng tạo trong ẩm thực cần dựa trên kiến thức và tôn trọng nguyên liệu. Ông Nguyễn Thường Quân, Chủ tịch Hiệp hội dạy nghề và việc làm đầu bếp, khẳng định sự sáng tạo trong ẩm thực nên được khuyến khích.

Yếu tố vệ sinh an toàn thực phẩm cần được đặt lên hàng đầu. Ông Quân cho biết nhiều video chế biến món ăn trên mạng xã hội thiếu kiến thức ẩm thực, chế biến các nhóm thực phẩm kỵ nhau, gây hiểu sai về ẩm thực Việt và lan truyền công thức nấu ăn độc hại. Ông nhấn mạnh rằng sáng tạo ẩm thực không nên làm ảnh hưởng đến món ăn truyền thống, vốn được xây dựng dựa trên nguyên tắc sức khỏe và phù hợp với điều kiện tự nhiên. Việc pha trộn không hợp lý như cà phê với mắm tôm có thể gây hại cho tiêu hóa.

Khán giả và người dùng mạng xã hội cần nâng cao cảnh giác, lên án các video sai lệch về ẩm thực truyền thống. Tổng thư ký Liên chi Hội Đầu bếp Việt Nam, Nguyễn Xuân Quỳnh, nhấn mạnh rằng nội dung trên mạng xã hội phải tuân thủ quy chuẩn về sức khỏe và an toàn. Ông kêu gọi bảo tồn và phát huy giá trị ẩm thực truyền thống thay vì phát tán nội dung xấu. Người dùng nên chọn lọc thông tin và báo cáo video sai lệch. Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030 cũng nhấn mạnh vai trò của ẩm thực trong nâng cao thương hiệu du lịch quốc gia, đồng thời đề xuất chương trình quảng bá ẩm thực quy mô lớn.

Các đơn vị lữ hành cần nghiên cứu sâu về sản phẩm bản địa của từng địa phương để tôn vinh ẩm thực truyền thống và đẩy lùi thông tin sai lệch. Gần đây, nhiều tài khoản mạng xã hội như Ẩm thực mẹ làm, Cô ba Bình Dương... được yêu thích nhờ chia sẻ những món ăn ngon, dân dã.